کد مطلب:39040 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:29

گنجینه پرسمان » اهل بيت

در مورد توسل به معصومين( توضيح دهيد؟

خداي متعال در آيه 35 سورة مائده يكي از راههاي رستگاري و موفقيت را چنگ زدن به وسيله معرفي نموده است. يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله وابتغوا اليه الوسيله

وسيله يعني نزديك شدن و تقرب بر اساس علاقه و عشق از اين رو چنگ زدن به وسيله در آيه فوق داراي مفهوم گستردهاي ميباشد كه هر عمل عاشقانه بستر ساز تقرب و نزديك شدن به خداوند و الهي شدن انسان را شامل ميشود نظير ايمان به خداوند، و رسول خدا و عمل به همه بايستههاي ديني نظير نماز و جهاد و روزه و...

و يكي از مهمترين موارد توسل به معصومين پيروي از آنهاست و نيز طلب شفاعت و دستگيري به اين صورت كه آنان قسم داده و آنان را به عنوان وسيلة تقرب و بازگشت بسوي خداوند قرار دهد جهت بخشش و مغفرت الهي نظير فرزندي كه بدليل تخلفات گوناگون روي بازگشت به دامن پرعطوفت خانه و خانواده را نداشته شخص آبرومندي را واسطه قرار ميدهد.

تفسير نمونه در اين باره مينويسد:

(و جاهدوا في سبيله). و نتيجة همه آنها اين است كه در مسير رستگاري قرار گيريد.

(لعلكم تفلحون).

موضوع مهمي كه در اين آيه بايد مورد بحث قرار گيرد دستوري است كه دربارة انتخاب وسيله در اين آيه به افراد با ايمان داده شده است.

وسيله در اصل بمعني تقرب جستن و يا چيزي كه باعث تقرب به ديگري از روي علاقه و رغبت ميشود ميباشد.

بنابراين وسيله در آيه فوق معني بسيار وسيعي دارد و هر كار و هر چيزي را كه باعث نزديك شدن به پيشگاه مقدس پروردگار ميشود شامل ميگردد كه مهمترين آنها ايمان به خدا و پيامبر اكرم( و جهاد و عبادات همچون نماز وزكات و روزه و زيارت خانه خدا و همچنين صله رحم و انفاق در راه خدا اعم از انفاقهاي پنهاني و آشكار و همچنين هر كار خير و نيك ميباشد. همانطور كه علي( در نهج البلاغه فرموده است:

ان افضل ما توسل به المتوسلونالي الله سبحانه و تعالي الايمان به و برسوله و الجهاد في سبيله فانه ذروه الاسلام، و كلمه الاخلاص فانها الفطره و اقام الصلاه فانها المله، وايتاء الزكاه فانها فريضه واجبه وصوم شهر رمضان فانه جنه من العقاب و حج البيت و اعتماره فانهما ينفيان الفقر و يرحضان الذنب، وصله الرحم فانها مثراه في المال و منساه في الاجل، و صدقه السر فانها تكفر الخطيئه و صدقه العلانيه فانها تدفع ميته السوء و صنائع المعروف فانها تقي مصارع الهوان ...

يعني: بهترين چيزي كه به وسيله آن ميتوان به خدا نزديك شد ايمان به خدا و پيامبر او و جهاد در راه خدا است كه قلة كوهسار اسلام است، و همچنين جملة اخلاص (لا اله الا الله) كه همان فطرت توحيد است، و بر پا داشتن نماز كه آئين اسلام است، و زكوه كه فريضه واجبه است، و روزه ماه رمضان كه سپري است در برابرگناه و كيفرهاي الهي، و حج و عمره كه فقر و پريشاني را دور ميكند و گناهان را ميشويد، و صله رحم كه ثروت را زياد و عمر را طولاني ميكند، انفاقهاي پنهاني كه جبران گناهان مينمايد و انفاق آشكار كه مرگهاي ناگوار و بد را دور ميسازد و كارهاي نيك كه انسان را از سقوط نجات ميدهد. (1)

و نيز شفاعت پيامبران و امامان و بندگان صالح خدا كه طبق صريح قرآن باعث تقريب به پروردگار ميگردد، در مفهوم وسيع توسل داخل است، و همچنين پيروي از پيامبر و امام و گام نهادن در جاي گام آنها زيرا همه اينها موجب نزديكي به ساحت قدس پروردگار ميباشد حتي سوگند دادن خدا به مقام پيامبران و امامان و صالحان كه نشانه علاقه به آنها و اهميت به مقام و مكتب آنان ميباشد جزء اين مفهوم وسيع است.

و آنها كه آيه فوق را به بعضي از اين مفاهيم اختصاص دادهاند در حقيقت هيچگونه دليلي بر اين تخصيص ندارند، زيرا همان طور كه گفتيم وسيله در مفهوم لغويش به معني هر چيزي است كه باعث تقريب ميگردد.

لازم به تذكر است كه هرگز منظور اين نيست چيزي را شخص پيامبر يا امام مستقلاً تقاضا كنند، بلكه منظور اين است با اعمال صالح يا پيروي از پيامبر و امام، يا شفاعت آنان و يا سوگند داد خدا به مقام و مكتب آنها (كه خود يك نوع احترام و اهتمام به موقعيت آنها و يك نوع عبادت است) از خداوند چيزي را بخواهند اين معني نه بوي شرك ميدهد و نه بر خلاف آيات ديگر قرآن است و نه از عموم آيه فوق بيرون ميباشد.(دقت كنيد)

و اما در منابع شيعه موضوع به قدري روشن است كه نياز به نقل حديث ندارد.

چند يادآوري لازم

در اينجا لازم است به چند نكته توجه كنيم:

1. همانطور كه گفتيم منظور از توسل آن نيست كه كسي حاجت را از پيامبر يا امامان بخواهد بلكه منظور اين است كه به مقام او در پيشگاه خدا توسل شود، و اين در حقيقت توجه به خدا است، زيرا احترام پيامبر به خاطر اين است كه فرستاده او بوده و در راه او گام برداشته و ما تعجب ميكنيم از كساني كه اين گونه توسل را يك نوع شرك ميپندارند در حالي كه شرك اين است كه براي خدا شركي در صفات و اعمال او قائل شود و اين گونه توسل هيچ شباهتي با شرك ندارد.

2. بعضي اصرار دارند كه ميان حيات و وفات پيامبر و امامان فرق بگذارند، در حالي كه گذشته از روايات فوق كه بسياري از آنها مربوط به بعد از وفات است، از نظر يك مسلمان، پيامبران و صلحاء بعد از مرگ حيات برزخي دارند، حياتي وسيعتر از عالم دنيا همانطور كه قرآن درباره شهداء به آن تصريح كرده است و ميگويد آنها را مردگان فرض نكنيد آنها زندگانند. (2)

3. بعضي نيز اصرار دارند كه ميان تقاضاي دعاء از پيامبر، و بيان سوگند دادن خدا به مقام او، فرق بگذارند، تقاضاي دعا را مجاز و غير آن را ممنوع بشمارند در حالي كه هيچگوني فرق منطقي ميان اين دو ديده نميشود.

4. بعضي از نويسندگان و دانشمندان اهل تسنن مخصوصاً وهابيهابا لجاجت خاصي كوشش دارندتمام احاديثي كه در زمينه توسل وارد شده است تضعيف كنند و يا با اشكالات واهي و بي اساس آنها را به دست فراموشي بسپارند، آنها در اين زمينه چنان بحث ميكنند كه هر ناظر بي طرفي احساس ميكند كه قبلاً عقيدهاي براي خود انتخاب كرده، سپس ميخواهد عقل خود را به روايات اسلامي تحميل كنند، و هر چه مخالف آن بود به نوعي از سر راه خود كنار بزنند، در حالي كه يك محقق هرگز نميتواند چه بحثهاي غير منطقي و تعصب آميزي را بپذيرد.

5. همانطور كه گفتيم روايات توسل به حد تواتر رسيده يعني به قدر زياد است كه ما را از بررسي استاد آن بينياز ميسازد، علاوه بر اين در ميان آنها روايت صحيح نيز فراوان است با اين حال جائي براي خردهگيري در پارهاي از اسناد آنها باقي نميماند.

6. از آنچه گفتيم روشن ميشود كه رواياتي كه در ذيل اين آيه وارد شده و ميگويد:

پيغمبر به مردم ميفرمود: از خداوند براي من وسيله بخواهيد و يا آنچه در كافي از علي( نقل شده كه وسيله بالاترين مقامي است كه در بهشت قرار دارد، با آنچه در تفسير آيه گفتيم هيچگونه منافاتي ندارد همانطور كه مكرر اشاره كرديم وسيله هر گونه تقرب به پروردگار را شامل ميشود و تقرب پيامبر به خدا و بالاترين درجهاي كه در بهشت وجود دارد يكي از مصداقهاي آن است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

نهج البلاغه، خطبه 110